رزین و نحوه استفاده از آن

رزین اپوکسی در سال 1909 توسط یک شیمی‌دان روسی کشف شد. در سال 1934 پژوهشگر آلمانی موفق به ساخت رزین اپوکسی شد و اختراع را بنام خود ثبت کرد. رزین اپوکسی که به شکل امروزی است، در سال 1946 اختراع شده است. امروزه رزین‌های مختلف در صنایع به کار برده می‌شوند. رزین اپوکسی از پلیمرهای پرمصرف در صنایع مختلف بوده و چسبندگی بالای آن‌ها باعث شده درزمینهٔ چسب‌سازی مورداستفاده قرار گیرد. رزین ترکیبی به دو حالت طبیعی یا مصنوعی شناخته می‌شود.

رزین طبیعی

رزین طبیعی در برخی گیاهان به‌صورت شیره تراوش می‌شود (بهترین نمونه رزین در شیره درخت کاج است)؛ بعضی گیاهان موادی شبیه رزین که نرم‌تر و منعطف‌تر از رزین است تراوش می‌کنند. رزین کاج در درزگیر قایق‌ها، مومیایی کردن جسد، ساخت لاک، جوهر عطر استفاده می‌شود.

با پیشرفت تکنولوژی رزین مصنوعی هم کشف شد که انواع مختلفی دارد. (رزین پلی‌استر – رزین اپوکسی – رزین ونییل استر – رزین فنولیک و…).

در این مقاله ما سعی داریم که دررابطه‌با رزین اپوکسی در رشته‌های هنری اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم که بیشترین اطلاعات تجربی از آن‌ها به‌دست‌آمده است. (هدف این بود که به یکسری از سؤال‌های هنرجویان و هنردوستان عزیز پاسخ داده شود). در رشته‌های مختلف مقالات زیادی دررابطه‌با رزین‌های مختلف به‌خصوص در صنعت ارائه شده است، ولی ازآنجایی‌که درزمینهٔ هنری به رزین اپوکسی به‌صورت علمی و آکادمی پرداخته نشده است ما در این راستا سعی داریم به‌صورت جامع دررابطه‌با رزین و هنر اطلاعاتی ارائه دهیم.

نقاشان و عکاسان نیز می‌توانند برای جلوه‌دارتر شدن اثر خود از رزین استفاده کنند. وقتی نقاشی، با رنگ اکریلیک اثری خلق می‌کند بعد از خشک شدن کارش می‌تواند اپوکسی شفاف روی کارش بریزد و جلوه و براقی کار خود را چندین برابر کند. یا عکاس می‌تواند با وارنیش یک‌لایه محافظ روی عکس‌ها بزند طوری که رزین به عکس نشت نکند و با رزین شفاف عکس را ماندگارتر و جلوه‌دارتر کند.

کاربردهای اپوکسی

چسب‌ها – رنگ‌ها و پوشش – قالب‌های صنعتی – کامپوزیت‌ها – مدارهای الکتریکی و الکترونیک – مصارف خانگی و دریایی – هوافضا – زیست‌شناسی – کف‌پوش صنعتی – کف‌پوش دکوراتیو – هنر

روند استفاده از رزین در هنر از ایالات‌متحده ، کانادا و استرالیا ناشی می‌شود. در اروپا ، این فناوری تا حدودی شناخته‌شده است. با رزین می‌توانید آثار هنری خلق کنید که با وضوح ، درخشندگی ، و عمق آن‌ها مسحور شود. رنگ‌دانه‌های رنگی یا مواد افزودنی دیگر به رزین اضافه می‌شوند. با انتخاب زمینه نقاشی ، نوع ریخته‌گری ، رنگ‌ها و مواد افزودنی می‌توان جلوه‌های مختلفی ایجاد کرد. حتی هنرمندان رزین باتجربه هرگز یادگیری را تمام نکرده‌اند.

اگر دوست دارید آزمایش کنید، کار با رزین را دوست خواهید داشت. از رزین همچنین می‌توانید برای تکمیل نقشه‌ها ، عکس‌ها و تصاویر (ساخته‌شده از روغن ، آکریلیک ، جوهر الکلی ، آبرنگ ، جوهر ، رسانه‌های مختلط و غیره) با درخششی که ایجاد می‌شود و همچنین برای محافظت از آن‌ها در برابر اشعه ماوراءبنفش و تأثیرات مکانیکی استفاده کنید. همچنین می‌توانید از چوب اپوکسی استفاده کنید ، جدول رودخانه اپوکسی خود را بسازید یا هنر ژئودی خود را با آن ایجاد کنید.

قبلاً رزین اپوکسی تنها به‌عنوان پوشش سطح استفاده می‌شد ولی در حال حاضر از رزین اپوکسی در تولیدات انواع میز، زیورآلات، حوضچه‌های ماهی، انواع تزئینات، ساعت دیواری، تابلوهای آبستره، ظروف پذیرایی و موارد دیگر استفاده می‌شود و به‌عنوان یک هنر ثبت شده است.

خواص و کاربردهای محصولات رزین مختلف

برای نقاشی‌های رزین من (پیشنهاد نویسنده) عمدتاً از دو نوع رزین MasterCast 1-2-1 از Eli-Chem Resins و ArtResin از شرکت باهمین نام استفاده می‌کنم. هر دو این‌ها در اروپا ، با کیفیت بالا و دارای گواهی غیر سمی هستند. آن‌ها فاقد حلال بوده ، بخارات را برطرف نمی‌کنند و بی‌بو و غیرقابل اشتعال هستند.

آن‌ها از آثار هنری شما در برابر اشعه ماوراءبنفش محافظت می‌کنند. علاوه بر MasterCast ، اِلی شیمی همچنین انواع رزین با ویسکوزیته‌های مختلف را ارائه می‌دهد. برای برخی از برنامه‌های رزین UltraCast و TotalCast از MasterCast مناسب‌تر هستند. رزین TotalCast کمی مایع‌تر بوده و برای پوشش‌های روشن یا جاسازی و ریختن مایعات مناسب است و مدت‌زمان خشک‌کردن آن نیز کوتاه است (تقریباً سه تا چهار ساعت).

از طرف دیگر MasterCast برای رنگ‌آمیزی رزین با رنگ‌دانه‌های رنگی و جابجایی مایع مناسب‌تر بوده و مدت‌زمان خشک شدن آن نیز بیشتر از شش تا هشت ساعت است. بنابراین MasterCast مدت‌زمان کمی طولانی‌تری را نیز ارائه می‌دهد. (عمر سرویس تقریباً 25 تا 40 دقیقه.) مدت‌زمان سخت شدن تصویر تقریباً سه روز با     MasterCast  است.

رزین UltraCast با زمان پردازش بسیار طولانی آن تا 1.5 ساعت یا زمان خشک شدن 24 ساعت مشخص می‌شود و بنابراین به‌خصوص برای کار در مناطق بزرگ توصیه می‌شود. بااین‌حال، برای دستیابی به حداکثر خاصیت پخت و مقاومت در برابر دما هفت ‌تا ده روز طول می‌کشد.

نسبت ترکیب رزین و هاردنر

رزین و هاردنر را به ترتیب به نسبت 2 به 1 باید ترکیب کنیم (همان‌طور از نام رزین اپوکسی 50 درصد مشخص است) قبل از اینکه شیوه صحیح هم زدن اپوکسی گفته شود، شما باید رزین مناسب را انتخاب کنید، رزین غلیظ، نیمه رقیق، رقیق. برای زیورآلات که نیاز هست یه غلظتی داشته باشد که حالت محدب روی زیورآلات شکل بگیرد و همین‌طور گوشه‌های  قالب رزین سرریز نشود، باید از رزین غلیظ استفاده کرد (اگر رزین  نیمه رقیق در دسترس دارید  با استراحت دادن ترکیب اپوکسی و زمان دادن به آن غلیظ می‌شود). نحوه حباب‌گیری همه نوع رزین را در این بخش به طور کامل توضیح می‌دهیم

1. رزین غلیظ مناسب زیورآلات
2. رزین نیمه رقیق مناسب آبستره
3. رزین رقیق مناسب کارهای قالبی

رزین غلیظ مناسب برای زیورآلات

در ابتدا رزین را به میزان لازم وزن می‌کنیم و رزینی که وزن کردیم را ترجیحاً در لیوان یکبار مصرف پیمانه نکنیم و از ظروف آزمایشگاهی که مقاوم‌تر هستند استفاده کنیم؛ زیرا در این نوع رزین ما ابتدا به‌صورت بن ماری فقط ظرف رزین را در آبجوش قرار می‌دهیم تا از غلظت رزین کم شود و تاحدودی رقیق‌تر شود (تأکید می‌کنم فقط ظرف رزین را قبل از اینکه با هاردنر ترکیب شود در آبجوش قرار دهید و به‌هیچ‌وجه ترکیب رزین وهاردنر (ما در این مقاله به ترکیب رزین و هاردنر اپوکسی می‌گوییم) را باهم در آبجوش قرار ندهید زیرا گرمایی که به اپوکسی منتقل می‌کنیم باعث می‌شود فرایند سخت شدن آن‌قدر سریع شود که حتی به شما اجازه اجرای کار را ندهد و اپوکسی شما در ظرف آن‌قدر داغ شود که احساس کنید در دست شما شعله‌ور خواهد شد) بعد رزین را به هر میزان به نسبت حجم کار که پیمانه کردید نصف آن مقدار را با هاردنر وزن کنید و با یک چوب بستنی یا قاشق پلاستیکی یکبار مصرف (ترجیحاً قاشق یکبار مصرف، چون خود چوب بستنی هم یک منافذی دارد که با چرخاندن آن در اپوکسی ممکن است حباب ریز ایجاد کند) ترکیب اپوکسی را درجهت عقربه ساعت و به‌آرامی ترکیب کنیم که هوا در ترکیب ما حباب کمتری ایجاد کند. بعد از اینکه ترکیب کردیم مرحله بعد حباب‌گیری ما، ویبره دادن در یک‌جهت به لیوان موردنظر است همان‌طور که می‌دانید در کارهای بزرگ مثل فیر یکدستگاه برای ویبره دادن وجود دارد.

مراحل حباب‌گیری رزین غلیظ برای زیورآلات

1. گذاشتن ظرف رزین در آغوش به‌صورت بن ماری
2. به‌آرامی و درجهت عقربه ساعت هم زدن
3. ویبره دادن به ظرف در یک سمت
4. استراحت دادن به اپوکسی (این زمان بستگی به نوع رزین و زمان ژل تایم رزین دارد)؛ حدوداً 5 دقیقه استراحت دهید.
5. گرفتن شعله فندک به حالت دورانی و با فاصله
6. ریختن اپوکسی با قاشق به میزان موردنیاز روی قاب

«یکسری نکات که در تجربه کار با رزین به دست آمده را ذکر می‌کنیم که شما هنرجویان عزیز آگاهانه این کار را انجام دهید و مشکلات احتمالی را تجربه نکنید.»

ابتدا اینکه قبل از ترکیب اپوکسی حتماً برای قاب‌های زیورآلات خود برنامه‌ریزی کنید و اینکه قرار است از چه تزئیناتی برای زیورآلات خود استفاده کنید.

نکته: اگر قرار است زیورآلات با گل انجام دهید حتماً گُل‌ها باید خشک باشد تا در زیورآلات شما جاودانه شوند، هیچ‌وقت رطوبت با رزین سازگار نیست حتی رطوبتی که در گل وجود دارد

در این رابطه می‌توانید، مقاله آموزش ساخت زیورآلات رزینی با گل‌ها و گیاهان خشک را مطالعه کنید.

شما می‌توانید از انواع تزئینات مثل گل خشک، ورق طلا، اکلیل‌های رنگی، سنگ‌های تزئینی و انواع رنگ‌ها استفاده کنید. در کارهای کوچک ما این عمل ویبره دادن را به‌صورت دستی انجام می‌دهیم که حباب‌ها از عمق به روی سطح بیایند بعد به اپوکسی کمی استراحت می‌دهیم تا حباب‌ها روی سطح بیایند بعد لیوان را کمی اریب می‌کنیم و با گرفتن شعله فندک آشپزخانه به حالت دورانی به طور مستقیم و با فاصله روی اپوکسی حباب‌هایی که به سطح آمده‌اند را از بین می‌بریم در این مرحله دقت داشته باشید که اگر به‌صورت مستقیم روی یک جای رزین فندک بگیریم باعث سوختن اپوکسی می‌شود و زردرنگ شده و همان سوختن باعث حباب‌های خیلی زیادی می‌شود؛ پس تأکید دورانی و با فاصله و با فندک آشپزخانه پرتاب شعله کمتری نسبت به تورچ ها و فندک‌های اتمی دارد.

این مرحله را انجام دهید. برای ریختن اپوکسی در قاب، لیوان را به حالت سرریز روی قاب بریزید زیرا همان شُره کردن باعث ایجاد حباب می‌شود و شما باهمان قاشق به‌آرامی مقداری اپوکسی بردارید و روی قاب بریزید.

یکی از دلایلی که در زیورآلات بعد از خشک شدن، حباب ریز می‌بینید درصورتی‌که همه مراحل را به‌خوبی اجرا کرده‌اید این است که مثلاً در تزئینات شما حفره‌های ریز وجود داشته باشد و بعد حباب‌ها از داخل آن حفره‌ها بیرون‌آمده مثلاً در گل خشک و دو قسمت پرچمی حباب‌هایی ریز وجود دارد؛ شما باید به کارتان سر بزنید و حباب احتمالی را با فندک گرفتن روی کار از بین ببرید اگر حباب ایجاد شده در عمق بود با یک خلال دندان به‌آرامی حباب را به روی سطح بیاورید و فندک نهایی روی کارتان بگیرید.

دلیل دیگری که باعث ایجاد حباب در کارتان می‌شود این است که شما حجم کمی از اپوکسی را مخلوط کرده‌اید و همین باعث ایجاد هوا در کارتان می‌شود شما حداقل باید برای ده تا قاب زیورآلات باهم اپوکسی درست کنید. تراکم لایه‌های بالایی روی لایه‌های زیرین باعث ازبین‌رفتن حباب می‌شود.

 قبل از اینکه به انواع رزین‌های مختلف برای کارهای مختلف بپردازیم، ابتدا ترکیب درست رزین و هاردنر که مهم‌ترین و اصولی‌ترین نکته در این هنر است را بیان می‌کنم (تأکید می‌کنم این بخش از کار اصلی‌ترین تکنیکی است که باید به‌خوبی یاد بگیرید).

نحوه صحیح ترکیب رزین و هاردنر

همان‌طور که قبلاً نیز خدمت شما گفتیم در این مقاله به ترکیب رزین و هاردنر، اپوکسی می‌گوییم که از آوردن کلمات زیاد خودداری کنیم.

رزین و هاردنر را به میزان دقیق که وزن کردیم به‌آرامی با چوب بستنی هم می‌زنیم و نکته‌ای که اکثراً رعایت نمی‌کنند این است که رزین به دیواره‌ها و کف ظرف می‌چسبد و باید با کمک چوب بستنی به‌خوبی از دیواره‌ها مخصوص از لابه‌لای شیارهای لیوان یکبار مصرف و کف ظرف کنده شود و با هاردنر حل شود، توصیه می‌کنم زمانی که اپوکسی را روی کار می‌ریزید قطرات آخر ظرف را روی کار نریزید چون احتمال دارد رزین از شیارها خارج شود و خوب هم نخورده باشد. حداقل ده دقیقه تمام مخلوطتان را هم بزنید به‌طوری‌که که تمام محلول به‌طور یکدست هم بخورد . وقتی‌که رزین را در هاردنر ترکیب می‌کنیم رزین غلیظ‌تر است و کمی کدر می‌شود، ولی جای هیچ نگرانی نیست.

کاملاً طبیعی است آن‌قدر ترکیبتان را هم بزنید تا به شفافیت اولیه برسد. هر رزین یک‌زمان سخت دارد که بستگی به مارک رزین از 7 الی 8 ساعت تا 24 ساعت زمان می‌برد تا خشک شود. البته رزینی که کیفیت پایین دارد زود خشک می‌شود؛ برای رزینی که 24 ساعته خشک شده، لایه‌های درونی‌اش حداقل یک هفته زمان می برد تا کامل خشک شوند. توصیه می‌شود که اگر از این هنر کسب درآمد می‌کنید از مشتریانتان زمان بگیرید که حداقل یک هفته از اجرای کارتان گذشته باشد که لایه‌های درونی کامل خشک شده باشد.

نحوه اندازه‌گیری صحیح رزین و هاردنر

برای اندازه‌گیری رزین بهتر است از ترازوهای دیجیتالی با دقت (دهم و صدم) گرم استفاده کرد.

آیا برای اندازه‌گیری از پیمانه یا لیوان‌های مندرج می‌توان استفاده کرد؟

استفاده از پیمانه‌های مندرج اشتباه رایج در این هنر است، زیرا چگالی رزین و هاردنر متفاوت است چون در حجم مساوی که ما در پیمانه می‌ریزیم جرم هاردنر بیشتر از رزین است و چگالی هاردنر بیشتر است؛ پس باید از ترازو استفاده شود. (بعضی افراد از سُرنگ‌های مندرج استفاده می‌کنند که علاوه بر اینکه چگالی رزین و هاردنر را در نظر نگرفته‌اند، بلکه همان ریختن رزین با سرنگ باعث ایجاد حباب‌های زیادی در کار می‌شود). ریختن کمتر از میزان هاردنر در ترکیب رزین اپوکسی باعث می‌شود کارمان برای همیشه ژله‌ای یا نرم و منعطف بماند و اگر بیشتر از آن مقدار که باید ریخته شود، آن‌قدر سریع با رزین واکنش می‌دهد و داغ می‌شود که حتی اجازهٔ اجرای کار را به شما نمی‌دهد و در ظرف شما داغ و سوزن می‌شود و سریع سفت و سنگی شده و یا هاردنر اضافه به حالت سفیدک و لپک روی زیورآلاتتان نمایان می‌شود.

کاربرد رزین نیمه رقیق

رزین‌های نیمه رقیق یا رزین‌های پایه آب، رزین‌هایی هستند که در آن‌ها مقداری آب به عنوان حلال استفاده می‌شود. این نوع رزین‌ها در بسیاری از صنایع استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از کاربردهای رزین‌های نیمه رقیق اشاره می‌کنیم:

رنگ‌ها: رزین‌های نیمه رقیق در تهیه رنگ‌های آبی استفاده می‌شوند. این نوع رنگ‌ها عمدتاً در صنایع نساجی، چوب و پوشاک استفاده می‌شوند.

چسب‌ها: رزین‌های نیمه رقیق در تهیه چسب‌های آبی استفاده می‌شوند. این چسب‌ها در صنایع چوب، کاغذ و پوستر استفاده می‌شوند.

مواد شیمیایی: رزین‌های نیمه رقیق در تهیه مواد شیمیایی مانند رنگدانه‌ها، رزین‌های دارویی و عطرها استفاده می‌شوند.

صنعت چوب: رزین‌های نیمه رقیق برای تهیه چوب چندلایه، پوشش چوب، ماده پرکننده و محصولات مشابه استفاده می‌شوند.

صنایع نساجی: رزین‌های نیمه رقیق در تهیه پوشاک و پارچه‌های مقاوم در برابر آب ورزشی استفاده می‌شوند.

به طور کلی، رزین‌های نیمه رقیق به عنوان یک حلال آبی و یکی از جایگزین‌های خوب برای حلال‌های قابل اشتعال مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رزین نیمه رقیق مناسب برای آبستره

 در این بخش ابتدا به هنر آبستره می‌پردازیم. نقاشی آبستره یا انتزاعی به‌عنوان یکی از خالص‌ترین شیوه‌های بیان احساسات هنرمند توصیف می‌شود. در هنر رزین نیز آبستره معنای خاصی ندارد؛ درواقع هر هنرمند با سبک و سلیقه خاص خودش رنگ‌ها را به‌طور اتفاقی کنار هم می‌ریزد و یک بافت جدید و یا یک اثر مخصوص به خودش را خلق می‌کند. در‌واقع پشت این اثر – که به سبک خود هنرمند خلق شده است –  بیان احساسات و ذهنیات آن هنرمند می‌باشد. دلیلش هم این است که این هنر آن‌قدر گسترش‌ یافته و هر هنرمند صاحب سبک خاص خود شده است و تنوع سلایق افراد باعث به‌وجودآمدن تکنیک‌های مختلف در این هنر شده و ازآنجاکه رزین مایع می‌باشد و تنوع رنگی بسیار بالایی دارد و به‌خاطر مایع بودن آن می‌توان هر چیزی که حتی برای شما جزئی از خاطراتتان است و دوست دارید جاودانه‌اش کنید (مثال: دندان شیری کودکتان، اولین موی کودک، اولین نقاشی و نوشته کودکتان، لوازمی که خاطراتتان هست حتی یک اسباب‌بازی دوران کودکی‌تان، و هر آنچه برایتان ارزشمند است را می‌تواند با مایع اپوکسی برای همیشه با استفاده از این هنر ثبتش کنید).

در این هنر جای هیچ کپی‌برداری نیست؛ زیرا در آبستره، هنرمند به‌صورت اتفاقی اثری خلق می‌کند و چون رزین مایع هست ممکن است خود هنرمند در دفعات بعدی دقیقاً همان اثر را نتواند خلق کند.

پیشنهاد می‌کنم حتماً کتاب‌های مربوط به رنگ‌شناسی را مطالعه کنید. چون علم رنگ‌شناسی به خاص بودن اثر رزینی شما خیلی کمک می‌کند (کتاب پیشنهادی بنده برای رنگ‌شناسی کتاب هنر رنگ اثر یوهانس آیتن است) زمانی که شما علم ست کردن رنگ‌ها را کنار هم داشته باشید، از رنگ‌هایی که در کنار هم جلوه بهتری می‌دهند، در کارهایتان استفاده می‌کنید و در خروجی کارهایتان بسیار تأثیرگذار است و همین باعث جذب مخاطبتان می‌شود.

تابلوها، میزها، ساعت‌های رزینی را معمولاً روی‌ ام.دی.اف خام و یا بوم اجرا می‌کنند. از نظر استقامت خوب است از چوب یا صفحه‌ ام دی اف استفاده شود. بهتر است حتی روی شیشه نیز کار شیشه انجام داد روی هر سطح صافی حتی روی اپن آشپزخانه می‌شود تکنیک‌های آبستره را انجام داد، فقط سطحی که رزین به آن نمی چسبد سطح پلاستیک و سیلیکون است.

تکنیک مختلفی برای آبستره وجود دارد، ازجمله ژئود، صفره، ابروباد، مرمر، زنگار، چشم زخم، چشم پرتویی، قلوه سنگ. این تکنیک‌ها را روی صفحه‌های ام.دی.اف و بوم اجرا می‌کنند و روی هر سطح صافی به عنوان سینی، ساعت، میز و تابلو قابل اجرا هستند.

ضخامت ام.دی.اف با توجه به کاری که می‌خواهید انجام دهید باید متفاوت باشد؛

•  توصیه می‌کنیم از ام.دی.اف 3 میل یا اصطلاحاً تخته 3 لا استفاده نکنید؛ چون با رفتن رزین روی تخته سه‌لایه تاب برمی‌دارد
• برای ساعت و تابلو از 6 میل و 8 میل استفاده کنید که زیادی هم سنگین نشود.
• برای میز از 16 میل استفاده کنید.

اگر برای تکنیک‌های آبستره از رزین نیمه رقیق استفاده کنید، مناسب‌تر است؛ زیرا اگر غلیظ باشد زمان ژل تایم زودتر می‌شود و آن‌قدر رزین غلیظ است که روی سطح ام.دی.اف به‌راحتی حرکت نمی‌کند (با باد سشوار صنعتی حرکت می‌دهیم) همان غلیظ بودن باعث می‌شود رزین خوب حرکت نکند و روی سطح صاف نباشد و در بعضی جاهای کار حالت حفره ایجاد شود؛ مخصوصاً برای عزیزانی که مبتدی هستند و سرعت‌عمل پایینی در اجرای هر تکنیک دارند زمان ژل تایم و منعطف شدن رزین که کم باشد به مشکل برمی‌خورند. این نوع رزین مراحل حباب‌گیری زیادی نمی‌خواهد؛ چون حباب‌های کمی در اپوکسی ایجاد می‌شود که باید اپوکسی را به‌آرامی هم بزنیم و بعد که روی کار اجرا کردیم باد سشوار صنعتی و تورچ یا فندک اتمی همه حباب‌ها را از بین می‌برد (باد سشوار یا تورچ را دورانی بچرخانید که رزین نسوزد و حباب بیشتر شود)

از مشکلاتی که در آبستره به وجود می‌آید

عمده‌ترین مشکل هنرجویان مبتدی این است که وقتی به قسمت کارهای بزرگ‌تر مانند آبستره می‌رسند که سطح کارشان صاف و یکدست نیست و بخشی از کارشان حالت حفره و سوراخ ایجاد می‌شود یا حین گرفتن سشوار قسمتی از رزینشان جمع می‌شود و شبیه آدامس کش می‌آید؛ باید به این عزیزان گفته شود که شما در این هنر اصلی‌ترین و بهترین نکته را خوب نیاموخته‌اید و باید به ابتدای کارتان برگردید و خوب هم زدن اپوکسی را با رعایت اصول آن فرا بگیرید از نظر ما، 90 درصد علمی که باید در این راه داشت همین ترکیب درست اپوکسی است؛ زیرا اگر این مرحله را به‌خوبی اجرا نکنید در کارهای بزرگتر کارتان به مشکل می‌خورید.

علت خشک نشدن اپوکسی: عمده‌ترین و شایع‌ترین دلیل ژله‌ای ماندن و خشک نشدن اپوکسی ترکیب نادرست و غیر اصولی رزین و هاردنر است. رزین ساختار خیلی ظریفی دارد و در ترکیب آن حتی اگر ذره‌ای از رزین با هاردنر ترکیب نشود، باعث می‌شود آن قسمت رزین به هاردنر نچسبد و در زیورآلات که حجم کمی از اپوکسی است، یا کار شما به حالت ژله‌ای می ماند و یا دارای حباب خواهد شد. یا بهترین حالتی که اتفاق می‌افتد این است که سطح کار شما خشک می‌شود و بخش‌های داخلی رزین که خوب هم نخورده و سخت نشده است بعد از مدت‌ها نمایان می‌شود؛ طوری که اول کار همه چی به‌خوبی پیش برود ولی بعد از تماس زیورآلات شما با آب (استحمام کردن) درون کار شما یک حباب خیلی بزرگ می‌افتد. این قسمتی که آب نفوذ کرده و شبیه حباب بزرگ شده همان بخشی است که رزین به هاردنر نچسبیده و داخل کارتان خشک نشده است. (در قسمت ترکیب درست رزین و هاردنر با دقت به نکات توجه کنید)

برای اطلاعات بیشتر در مورد نرم شدن رزین اپوکسی، میتوانید مقاله “دلایل نرم شدن اپوکسی چیست؟” را مطالعه کنید.

گذشتن تاریخ انقضای رزین

نیمی از تاریخ رزین که گذشت شما سعی کنید آن را کامل استفاده کنید. (رزین را درجای تاریک مانند کمد و در نایلون مشکی به دور از نورخورشید و به دور از  رطوبت نگه دارید وخوب درب آن را محکم کنید)

تغییرات دما

اگر دما تغییرات زیاد داشته باشد در محیطی که اپوکسی نگهداری می‌شود باعث بروز رطوبت می‌شود و همان‌طور که می‌دانید رطوبت و آب اصلاً با رزین سازگار نیست (ایجاد حتی قطره‌ای آب باعث ترک خوردن کار می‌شود) و زمان خشک شدن کار را بیشتر می‌کند یا کلاً کار خشک نمی‌شود.

استفاده از افزودنی‌هایی مثل روغن سیلیکون، اسپری سیلیکون ، سل مدیوم که برای ایجاد سلولی شدن در کار استفاده می‌شود (مثلاً برای موج دریا بعضی افراد از اسپری سیلیکون استفاده می‌کنند). این مواد باعث ایجاد حفره روی کار شما می‌شود که ترمیم کار برای شما را سخت می‌کند و حتی  اگر رزین بی‌رنگ یک‌لایه کامل روی کارتان بریزید بازهم امکان دارد سطح شما یکدست نشود و حفره‌ها از بین نرود. (توصیه می‌شود برای ایجاد سلول از اختلاف چگالی رنگ‌ها که در بخش رنگ‌های رزینی مفصل به آن می‌پردازیم استفاده کنید و از افزودنی برای ایجاد سلول استفاده نکنید که کار شما حفره‌دار نشود.)

کم بودن میزان اپوکسی روی کار یا تراز نبودن سطح کار شما که باعث شده بخش زیادی از اپوکسی به خارج از کارتان ریخته شود، نیز یکی از دلایل ایجاد حفره است.

به‌صورت تجربی به دست می‌آورید که برای هر سطح چقدر رزین نیاز است ولی کم باشد حفره در کارتان ایجاد می‌شود که حتی با کشیدن سمباده نرم هم معمولاً قابل‌ترمیم نیست و حتی اگر دوباره یک‌لایه کامل رزین روی سطح حفره افتاده بریزید معمولاً ترمیم نمی‌شود؛ پس بهتر است رزین حتی از مقدار معمول کمی بیشتر ریخته شود تا اضافه‌های رزین به اطراف ریخته شود. البته می‌توانید حتی از این اضافه‌های رزین دوباره روی سطح کارتان جایی که خالی است بریزید و یا در یک قالب سیلیکونی بریزید و سازه جدید بسازید که رزین شما هدر نرود. ولی اگر رزین کم بریزید کلاً رزین و رنگ و چوب و زمانی که برای کارتان گذاشته‌اید هدر می‌رود.

در زیر میزان رزین مصرفی که در طول چندین سال تجربه به دست آورده‌ایم را در اختیارتان قرار می‌دهیم. (اعداد و ارقام زیر طی تجربه بدست آمده و از فرمول خاصی استفاده نشده است)

دایره قطر

25 ………….. 64 گرم رزین -32 گرم هاردنر

30 ………….. 100 گرم رزین، 50 گرم هارد نر

35 ………….. 140 گرم رزین ، 70 گرم هاردنر

40 ………….. 120 گرم رزین ، 60 گرم هاردنر

45 ………….. 180 گرم رزین ، 90 گرم هاردنر

55 ………….. 250 گرم رزین ، 125 گرم هاردنر

رزین رقیق مناسب ظروف رزینی

 برای کارهایی که در قالب سیلیکونی انجام می‌شوند، مانند ظروف حجمی یا زیورآلاتی که در قالب درست می‌شوند و بعد از خشک شدن از قالب جدا می‌شوند برای اینکه به قالب آسیب نخورد و قالب‌ها در اثر گرمای زیاد اپوکسی نسوزد، بهتر است از رزین رقیق استفاده شود که زمان ژل تایم طولانی‌تر است. در انتخاب قالب‌های سیلیکونی برای رزین دقت داشته باشید که کف قالب اگر کاری شفاف نباشد بعد از اینکه رزین را از قالب درمی‌آوریم یک‌لایه نازک روی کار و در قسمتی که رزین با قالب تماس داشته، مات می‌شود؛ پس حتی اگر از قالب‌های شکلات‌سازی یا قالب‌هایی که از لوازم شیرینی‌پزی تهیه می‌کنید بخواهید جایگزین قالب‌های مخصوص رزین استفاده کنید باید در خرید دقت کنید که کف قالب‌ها کاملاً شفاف باشد. یک سری قالب‌های شکلات‌سازی قهوه‌ای‌رنگ هستند که کف آن‌ها براق هستند. آن‌ها جایگزین ارزان‌قیمت‌تر از قالب‌های مخصوص رزین هستند. قالب‌های مخصوص رزین از سیلیکون به‌صورت دست‌ساز درست می‌شوند که البته توصیه می‌کنیم بدون آموزش کار ساعت قالب را انجام ندهید. البته در طرف رزینی با استفاده از چسب آکواریوم یا چسب سیلیکونی می‌توان دور گیری را روی یک طلق انجام داد طوری که رزین به بیرون نشت نکند و خشک نشود.

 بافت‌های مختلف ظروف رزینی از اختلاف چگالی رنگ‌ها به وجود می‌آید که در قسمت رنگ‌ها مفصل به این موضوع می‌پردازیم. یک نکته را که طی تجربه به دست آورده‌ایم: بافت‌هایی که در قالب‌های سیلیکونی مخصوص رزین اجرا می‌کنیم با اجرای همان بافت در قالب‌هایی که با چسب آکواریوم به‌صورت دست‌ساز و روی طلق درست کرده‌ایم متفاوت است، زیرا وقتی رزین را روی طلق می‌ریزیم بسیار سریع‌تر به مرکز کشیده می‌شود و به‌خاطر لیز بودن زیادی طلق نسبت به کف قالب سیلیکونی بافت‌ها متفاوت می‌شوند.

ظروف رزینی که به شکل حجمی و گود می‌شوند باید در مرحله‌ای که هنوز رزین منعطف است شکل بدهیم. وقتی رزین را در قالب ریختیم و بعد از گذشت چند ساعت زمانی که رزین از حالت مایع بودن خارج شده و منعطف است و از قالب جدا می‌شود با دستکش درمی‌آوریم طوری که رد انگشت روی بافت‌ها نیفتد ولی هنوز کامل خشک نشده و قابل انعطاف است در یک ظرف گود می‌گذاریم تا شکل آن ظرف را به خود بگیرد و به شکل گود خشک شود.

رنگ‌های مناسب رزین

برای زیباتر شدن و متنوع‌تر شدن سازه‌های رزینی به آن‌ها رنگ اضافه می‌کنیم؛ البته هنرمندان سلیقه‌های مختلف دارند و بعضی کارهای شفاف و بی‌رنگ خلق می‌کنند. بعضی از سازه‌هایی با رنگ مات و بعضی‌ها با رنگ شبتاب و بعضی‌ها با رنگ شبرنگ خلق می‌کنند. دقت داشته باشید که باید از رنگ‌های مناسب رزین استفاده کنید به طور مثال از رنگ روغن یا اکریلیک نمی‌توان در رزین استفاده کرد.

اگر رنگ، مناسب رزین نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر رنگ مناسب با رزین نباشد، به احتمال زیاد با مشکلات زیر روبرو خواهید شد:

• خشک نشدن کار نهایی و ژله‌ای ماندن آن (حتی اگر بیش‌تر از میزان لازم رنگ مخصوص رزین بریزیم هم ممکن است کار شما خشک نشود چون ساختار رزین خیلی حساس است)
• ایجاد ترک‌های ریز
• ایجاد سوراخ‌های کوچک
• بافر نشدن و جمع‌شدن رنگ در رزین
• گلوله شدن رنگ

انواع رنگ‌های مناسب رزین

پودری (پیگمنت)، جوهری شفاف، خمیری

رنگ‌های پودری:

از سنگ‌های معدنی و طبیعت به دست می‌آید و به‌صورت پودری و آسیاب شده در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد. وقتی این رنگ‌ها را لمس می‌کنیم هیچ دانه درشتی ندارند.

رنگ‌های پودری 4 دسته‌اند:

پیگمنت‌های معدنی معمولی ( مثل  گل‌ها ، اشیایی که میکرونیز نیستند)

رنگ‌های پودری شب‌تاب (قابلیت شارژ 8 تا 12 ساعت نور مستقیم و تاباندن نوری که جذب کرده است و تاریکی مطلق دارد).

رنگ‌های شبرنگ: این رنگ‌ها نیز نیاز به منبع نور دارند

رنگ‌های پودری کروم: این رنگ‌ها را وقتی تهیه می‌کنیم که به رنگ سفید هستند و در رزین هم که ترکیب می‌شوند نیز یک هاله‌ای از آن رنگ دیده و فقط زمانی خود را نشان می‌دهند که روی بیس‌های تیره و مشکی ریخته شوند.

رنگ‌های پودر طلا:

سه دسته طلایی و مسی و نقره‌ای هستند که این رنگ‌ها بسیار نرم تراز رنگ‌های پودری صدفی هستند و بسیار سبک هستند و وقتی روی کار آبستره می‌ریزیم در رزین حل نمی‌شوند و آن‌قدر رنگ‌های سبکی هستند که به روی سطح رزین می‌آیند و مانند رنگ‌های پودری صدفی ته‌نشین نمی‌شوند و در عمق با رزین حل نمی‌شوند از این نوع رنگ‌ها باید خیلی کم روی سطح ریخت در حد خطی و برای تزئین می‌ریزیم چون روی کار پخش می‌شود و جلوه کار را از بین می‌برد.

رنگ‌های پودری صدفی ترنسپرنت و شفاف نیستند؛ یعنی زمانی که در کار ریخته می‌شوند کار ما به حالت شیشه‌ای و شفاف درنمی‌آید. در واقع آن قسمت کار مثل شیشه دیده نمی‌شود ولی یک حالت براقی و درخشان در کار دارند و کاملاً مات و کدر نیستند.

رنگ‌های جوهری:

این رنگ‌ها ترنسپرت هستند یعنی حالت شیشه‌ای دارند مثلاً در زیورآلات چوب رزین که بخشی ازکار رزین رنگی می‌باشد و قسمت دیگر کار مثل شیشه دیده می‌شود، از رنگ‌های جوهری استفاده شده است.

رنگ‌های جوهری سه دسته‌اند: جوهری پایه تیز که غلیظ هستند و درحد یک قطره در ترکیب اپوکسی بسیار رنگ‌دار می‌شوند. این رنگ‌ها با رزین مخلوط می‌شوند.

جوهری پایه الکل: برای تکنیک‌های خاصی مثل کهکشان از این رنگ‌ها استفاده می‌شود. این رنگ‌ها بسیار کم‌رنگ هستند و غلظت آن‌ها در حد الکل است و اگر با رزین حل شود حالت آبرنگی می‌شود. ولی معمولاً این رنگ‌ها را با الکل و باد سشوار روی چوب می‌ریزند و حرکت می‌دهد. وقتی رنگ خشک شد روی آن رزین بی‌رنگ می‌ریزند که جلوه دهد. این نوع رنگ‌ها معمولاً با رزین حل نمی‌شوند.

رنگ‌های خمیری: رنگ‌هایی هستند که مانند خمیر می‌باشند. این رنگ‌ها کاملاً مات بوده و براق و ترنسپرنت نیستند. چگالی بالایی دارند و برای ایجاد بافت‌های مختلف از این جنس رنگ‌ها استفاده می‌شود.

چگالی رنگ‌ها

بیشترین چگالی را رنگ خمیری دارد. به ترتیب رنگ پودری، جوهری و رزین شفاف بیشترین چگالی را دارند. اختلاف چگالی خمیری و رزین بی‌رنگ بی‌نهایت زیاد است و بیشترین و جذاب‌ترین بافت را به ما می‌دهد (مثلاً موج دریا با رنگ خمیری سفید)

رزین‌کاران حرفه‌ای علاوه بر اینکه درزمینهٔ رنگ‌شناسی مطالعه دارند و با درگیرکردن چگالی رنگ‌ها بافت‌های خاص به وجود می‌آورند؛ برای مثال در تکنیک ابروباد یک رزین‌کار حرفه‌ای از 3 جنس رنگ جوهری (پایه تیز) و خمیری و پودری صدفی استفاده می‌کند که با حرکت‌دادن باد سشوار و مخلوط کردن رنگ‌ها چگالی‌های متفاوت آن‌ها را درگیر کند و باعث ایجاد سلول یا بافت در کار خود شود و یک کار خاص خلق کند.

اینکه ازیک جنس رنگ استفاده شود در کنار هم (مثلاً هر 3 رنگ خمیری باشند) با حرکت‌دادن رزین روی‌هم هیچ اتفاقی بین رنگ‌ها نمی‌افتد جز اینکه آن‌ها روی هم سُر می خورند و قاطی می‌شوند و یک رنگ جدید  و بدون هیچ بافت خاصی وجود می‌آید.

جوهری میکروبی: این رنگ‌ها پایه الکل هستند و برای تکنیک میکروبی و کشت باکتری باید از رنگ‌های مخصوص استفاده کرد که نتیجه کار همان شود. در این تکنیک رنگ سفید الزامی است و این رنگ‌ها را نیز با رزین ترکیب می‌کنیم و با قطره چگالی روی رزین می‌ریزیم (بهتر است برای هر رنگ یک قطره چگالی جدا بگذاریم ). نتیجه (فقط رنگ جوهری پایه تیز با رزین مخلوط می‌شود). دقت داشته باشید که ارتفاع رزین که روی کار می‌ریزیم از یک سانت نباید بیشتر باشد، طوری که اگر از 800 گرم بیشتر ترکیب مخلوط اپوکسی را باهم ترکیب کنیم، رزین لایه‌های زیری خود را در همان ظرفی که داریم هم می‌زنیم، می‌سوزاند و در همان ظرف قبل از اجرای کار ترکیب ما آتش داغ و سوزان می‌شود و سریع سخت می‌شود. در کارهای بزرگ مثل میز لایه به لایه باید رزین را بریزیم که لایه‌های زیری خود را نسوزاند .حتی در حوضچه‌های ماهی سه بعدی اگر از حدود 40 گرم بیشتر ترکیب را مخلوط کنیم و روی ماهی‌هایی که درست کرده‌ایم بریزیم، باعث می‌شود که ماهی‌هایی که با خمیر به صورت دست ساز درست کرده‌ایم بسوزند و خمیر ماهی جمع شود و حالت پودری شود. پس در حوضچه‌های بزرگ باید لایه لایه رزین را اضافه کرد و بعد از خشک شدن هر لایه ،لایه بعد را بریزیم.

هرچه وزن مخلوط بیشتر باشد افزایش دمای حاصل از واکنش و ژل تایم سریع‌تر اتفاق می‌افتد

چرا می‌گوییم سرعت عمل را در کار بالا ببرید که تا قبل از زمان ژل تایم کار را اجرا کرده باشید:

1. قبل از ژل تایم حباب‌ها راحت‌تر از بین می‌روند
2. برای بعضی تکنیک‌ها مخصوصاً در بافت‌های مختلف ظروف رزینی فرصت بیشتری داریم که شعله بگیریم و زمان بیشتری برای درگیر کردن چگالی رنگ‌ها و ایجاد بافت‌های ظروف داریم.
3. جلوگیری از جوشیدن مخلوط قبل از اجرا روی کار
4. جلوگیری از ترک خوردن سطح
5. جلوگیری از زرد شدن زودهنگام
6. جلوگیری از هدر رفتن زمان و هزینه و خراب شدن اپوکسی

در فصل زمستان ژل تایم دیرتر اتفاق می‌افتد پس هر چه دما بیشتر باشد سریع‌تر ژل تایم می‌شود.  ازاین‌رو است که گفته شد هرگز ترکیب اپوکسی را در آبجوش نگذارید که حباب‌ها را از بین ببرید و فقط رزین را در آبجوش بگذارید که رقیق‌تر شود

هرچه وزن کمتر باشد ژل تایم طولانی‌تر است؛ پس به‌جای اینکه هم‌زمان چندین کار را باهم اجرا کنید، بهتر است یک کار را به سرانجام برسانید و بعد سراغ کار بعدی بروید (مثلاً 6 تا زیرلیوانی را باهم کار نکنید تا زمان ژل تایم را از دست ندهید و با خیال راحت به دیزاین بپردازید و به‌خوبی حباب‌گیری کنید). هر چه ارتفاع لایه‌ها کمتر باشد، ژل تایم طولانی‌تر است.

زمان ژل تایم  

بعد از ترکیب اپوکسی بسته به نوع رزین، مرحله‌ای که شروع به گرم کردن می‌کند برای هر رزین متفاوت است. رزین‌های غلیظ و رزین‌های بی‌کیفیت زودتر به مرحله ژل تایم می‌رسند. زمانی که ترکیب را هم می‌زنید ترجیحاً لیوان را کف دستتان بگیرید؛ زمانی که احساس کردید که ترکیب گرم می‌شود مرحله ژل تایم آغاز شده و شروع این مرحله است. این گرما به شما اخطار می‌دهد که زودتر اپوکسی را روی کارتان اجرا کنید تا به زمانی که به ژل تایم نرسیده است؛ پس شروع گرم‌شدن یعنی آغاز واکنش

“شروع مرحله ژل تایم با مرحله ژل تایم فرق دارد: در زمان شروع ژل تایم که اپوکسی شروع به گرم‌شدن می‌کند هنوز زمان برای اجرای کار داریم ولی وقتی کاملاً ژل تایم شد، دیگر زمان را ازدست‌داده‌ایم”

وقتی تکنیکی را در زمان ژل تایم قرار است اجرا کنیم با یک خلال دندان فرو می‌کنیم و بیرون می‌آوریم اگر اپوکسی کشش دار بیرون آمد یعنی ژل تایم شده است.

چگونه می‌توان از گرم شدن رزین جلوگیری کرد؟

فقط به‌اندازه رزین موردنیاز خود مخلوط کنید. از رزینی استفاده کنید که نیازی به عکس‌العمل آنی ندارید. به‌خصوص رنگ‌های فلزی گرمای زیادی را به همراه رزین ایجاد می‌کنند. هر چه دمای اتاق گرم‌تر شود، رزین به‌سرعت جوش می‌گیرد. اگر متوجه شدید که رزین شما در جام سخت و بسیار داغ است، باید آن را روی یک فویل بریزید. زیرا شما به‌هرحال نمی‌توانید آن را پردازش کنید و دوباره می‌تواند خنک شود. در روزهای گرم توصیه می‌کنم صبح، کار رزینی انجام دهید یا آن را به سردخانه منتقل کنید.

چگونه دست‌های چسبنده را تمیز کنیم؟

شما باید دست چسبنده را با سرکه تمیز کرده و سپس آن‌ها را با آب و صابون تمیز کنید. در فروشگاه DIY خمیرهای شستشوی دستی با مواد مالش وجود دارد که بسیار مفید هستند. با استفاده از الکل باید در صورت لزوم دست خود را تمیز کنید، زیرا این باعث خشک شدن پوست می‌شود. بااین‌وجود، بهتر است. در صورت امکان، رزین نباید روی پوست قرار گیرد زیرا این امر می‌تواند باعث تحریک  پوست شود.

اقدامات ایمنی هنگام کار با رزین

رزین ماده‌ای چسبناک و چسبنده است که در مدت‌زمان مشخص کاملاً در دمای اتاق سخت می‌شود. بنابراین، شما باید مراقب باشید که مبلمان و لباس خود را از لکه‌های رزین محافظت کنید. از طرف دیگر برای محافظت از سلامتی شما نیز باید اقدامات احتیاطی انجام شود. حتی اگر از رزین استفاده می‌کنید که به‌عنوان غیر سمی و بی‌ضرر تأییدشده باشد، در صورت تماس با پوست، رزین می‌تواند باعث سوزش پوست شود.

بنابراین پوشیدن دستکش نیتریل یک‌بارمصرف و لباس آستین‌بلند بسیار مهم است. علاوه بر این، شما باید از خوردن و آشامیدن در مجاورت رزین خودداری کنید. همچنین باید از سیگار کشیدن اجتناب شود، زیرا رزین مصنوعی تا حدودی قابل اشتعال است. علاوه بر این، هنگام گرم کردن رنگ، رزین مصنوعی، ماسک محافظ تنفسی توصیه می‌شود، زیرا این کاملاً بی‌ضرر نیست.

دستکش نیتریل

پوست شما هرگز نباید با رزین در تماس باشد؛ بنابراین از دستکش نیتریل و بدون دستکش لاتکس یا وینیل استفاده کنید.

رعایت نکات ایمنی هنگام تنفس

ازآنجاکه می‌توان بخار سمی هنگام پردازش رزین تولید کرد، توصیه می‌کنیم هنگام پردازش رزین در اتاق‌ها ماسک تنفسی استفاده کنید. حتی اگر رزین حرفه‌ای قول می‌دهد غیر سمی باشد، ما معتقدیم که سلامتی در درجه اول قرار دارد و شما با رعایت این نکات ساده، می‌توانید هرگونه تأثیر منفی رزین روی سلامتی خود را به صفر برسانید.

عینک ایمنی

رزین نباید با چشم‌های شما تماس پیدا کند. بنابراین برای محافظت از خود باید در هنگام کار با رزین اپوکسی عینک ایمنی بپوشید.

شما هنرمندان گرامی با مطالب رزین تاحدودی آشنا شده‌اید، حالا می‌توانید محصولات موردنیاز خود را با استفاده از رزین بسازید. شما میتوانید مباحث آموزشی ساخت انواع محصولات را از این مقاله مطالعه کنید.

منبع: گروه آموزشی پاشا لیزر
آماده‌سازی: تیم تحریریه پاشا لیزر
دوره‌های آنلاین تمامی آموزش‌های رزین را به‌صورت صفرتا صد از سایت پاشا لیزر دنبال کنید